«Αυτή είναι η δύναμη ενός δυνατού ανθρώπου»

Αναλυτικά, η συνέντευξη του μεγαλομετόχου της ΠΑΕ ΠΑΟΚ στην εφημερίδα «Κομερσάντ», έχει ως εξής:

Πώς επηρέασε η πανδημία τον Όμιλο «Agrocom»; Ποιες μακροπρόθεσμες συνέπειες αναμένετε;

«Για να μιλήσουμε γι’ αυτό, πρέπει να περάσουμε από το ένα στάδιο στο άλλο, μόνο τότε θα μπορέσουμε να αξιολογήσουμε τις συνέπειες. Προς το παρόν παραμένουμε σε συνθήκες πανδημίας. Φυσικά, εγώ και η ομάδα μου κάνουμε προβλέψεις. Ήμαστε υποχρεωμένοι να προλαβαίνουμε εξελίξεις για να διατηρηθούμε και να δημιουργήσουμε συνθήκες ανάπτυξης μόλις όλα αυτά τελειώσουν. (Η Ρωσία είναι σε καραντίνα ως τις 14 Ιουνίου).

Έχω την εντύπωση ότι σήμερα οι ρωσικές επιχειρήσεις βρίσκονται στο κατώφλι μιας τεράστιας διαστρωμάτωσης. Το χάσμα ανάμεσα σε επιχειρήσεις – μεγάλες, μεσαίες, μικρές και πολύ μικρές – λόγω της πανδημίας θα ανοίξει ακόμη περισσότερο. Έχω στο παρελθόν αναφερθεί στη διαστρωμάτωση της κοινωνίας. Σκέφτομαι πως, δυστυχώς, αυτή η τάση θα γίνει ακόμη πιο έντονη. Οι φτωχοί θα γίνουν ακόμη πιο ευάλωτοι και απροστάτευτοι, και η εργαλειοθήκη με την οποία εξασφαλίζουν τα προς τα ζην, ακόμη πιο πενιχρή. Ένα μέρος των πλουσίων, πιθανότατα, θα πλουτίσει ακόμη πιο πολύ. Π.χ., κάποιοι κλάδοι θα επωφεληθούν: οι τηλεπικοινωνίες, οι πάροχοι. Όλος ο πλανήτης είναι "χωμένος" μέσα στο i-phone του, ενώ η ζωή στο Διαδίκτυο δεν σταματάει ούτε δευτερόλεπτο. Οι δραστηριότητες που σχετίζονται με τον εικονικό χώρο, σαφώς και νιώθουν σήμερα πολύ άνετα. Όπως, επίσης, οι εταιρείες διαδικτυακού εμπορίου και οι ταχυμεταφορές.

Θα σκεφτόσασταν να διευρύνετε την ποικιλομορφία των επιχειρήσεών σας μέσω εισόδου σε κλάδους που επωφελούνται από τη διάδοση του νέου κορονοϊού;

«Οι τρέχουσες συνθήκες δεν είναι οι πλέον κατάλληλες για τέτοιες αποκτήσεις: αυτές οι εταιρείες αν δεν έχουν ακόμη φτάσει στο peak της αξίας τους, σίγουρα βρίσκονται σε πολύ μεγάλα ύψη. Ενώ οι αγορές πρέπει να γίνονται "από τον πάτο". Πρέπει να κάνουμε υπομονή μέχρι να υπάρξει πτώση. Η πτώση θα συμβεί ούτως ή άλλως: Oι αξίες πάντα περνάνε από διακυμάνσεις.

Εκτός τούτου, σήμερα προτιμώ να επικεντρωθώ στην ανάπτυξη των επιχειρήσεών μου, τις οποίες κατατάσσω στον τομέα της πραγματικής οικονομίας. Ο βασικός μας στόχος είναι να προστατέψουμε την μητρική εταιρεία του Ομίλου, η οποία μετά την πώληση της καπνοβιομηχανίας, είναι η Atlantis-Pak».

Τον Απρίλιο αποκτήσατε το ξενοδοχειακό συγκρότημα Porto Carras στην Ελλάδα έναντι 205 εκατ. ευρώ. Το κλείσιμο της συναλλαγής εν μέσω πανδημίας ήταν απλή σύμπτωση ή μελετημένη κίνηση;

«Η απόφαση αυτή δεν ήταν σπασμωδική. Είναι προφανές ότι μια τέτοια συναλλαγή δεν μπορούσε να γίνει σε μια μόνο μέρα, βδομάδα ή ακόμη και μήνα. Ετοιμαζόταν για έναν χρόνο. Η απόφαση να κλείσει εν μέσω της πανδημίας λήφθηκε επειδή οι απώλειές μας εξαιτίας πιθανής υποχώρησης θα ήταν κολοσσιαίες: Επενδύσαμε μεγάλα ποσά στην προετοιμασία του project, στη δουλειά των ελεγκτών, των νομικών, με άλλα λόγια, στη δημιουργία της ούτως λεγόμενης υποδομής της συναλλαγής. Μια από τις βασικότερες κατευθύνσεις ανάπτυξης του Porto Carras πρέπει να είναι η οικιστική ανάπτυξη – ανέγερση και πώληση πολυτελών κατοικιών. Όμως, σήμερα η προοπτική μιας τέτοιας ανάπτυξης δεν είναι ξεκάθαρη».

Ποιες ήταν οι σκέψεις σας, όταν λαμβάνατε την απόφαση για την αγορά του συγκροτήματος;

«Στην Ελλάδα η παρουσία μας και η επιχειρηματική δραστηριοποίηση μετράει πολλά χρόνια και, εκτός άλλων, αναπτύσσουμε ήδη εντός του Ομίλου τον ξενοδοχειακό τομέα. Ο βασικός στόχος είναι να δημιουργήσουμε έναν κλάδο εντός του Ομίλου που θα παρέχει υπηρεσίες όλο το χρόνο και για οποιαδήποτε μορφή διαμονής. Η ύπαρξη ενός ιδιόκτητου παραθεριστικού συγκροτήματος προσδίδει και ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και στην Atlantis-Pak, η οποία δραστηριοποιείται σε 90 χώρες. Σε κάθε χώρα συνεργαζόμαστε με ιδιοκτήτες μεγάλων εργοστασίων επεξεργασίας κρέατος. Σε ετήσια βάση τους καλούμε σε επαγγελματικά συνέδρια. Και φυσικά, καλούμε τους πελάτες μας από τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Αυστρία, την Τσεχία και την Πολωνία στο Ροστόβ. Όμως, μερικές φορές θέλεις να χτίσεις μια άλλου τύπου σχέση. Είχαμε καλέσει τους συνεργάτες μας στο Ισραήλ, όπου επισκεφτήκαμε μαζί τους Αγίους Τόπους. Παράλληλα, συζητήσαμε δουλειές και προβλήματα. Άλλες χρονιές τους καλέσαμε στην Κύπρο, στην Τουρκία και στην Κρήτη. Μια φορά είχαμε συγκεντρωθεί σε αυτό το ξενοδοχειακό συγκρότημα, το οποίο και αγοράσαμε. Η ανταπόκριση των ανθρώπων σε αυτό το μέρος ήταν καταπληκτική. Μετά μας έγραφαν τις εντυπώσεις τους, ότι ήταν πολύ ευτυχισμένοι που το συνέδριο έγινε εκεί. Και τότε σκέφτηκα ότι αν δοθεί τέτοια ευκαιρία, θα πρέπει να γίνει μια προσπάθεια να το αγοράσουμε. Είναι ένα ξενοδοχείο ύψιστου επιπέδου, το οποίο έχει φιλοξενήσει Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ. Και το ίδιο το μέρος, και το brand είναι ευρύτατα γνωστά».

Σχεδιάζετε να επενδύσετε και σε ξενοδοχειακά συγκροτήματα εντός Ρωσίας;

«Βεβαίως, παρακολουθώ πολύ προσεκτικά τις εξελίξεις στον ξενοδοχειακό κλάδο της Ρωσίας: Θέλω να εφαρμόσω μια επιθετική τακτική. Με ενδιαφέρουν, πρωτίστως, οι επιχειρήσεις που συνδυάζουν αποκατάσταση και χαλάρωση, μεταξύ άλλων, και εκείνες που αποτελούν την κληρονομιά της Σοβιετικής Ένωσης. Θα εξετάσουμε πιθανές προτάσεις. Οι τράπεζες μας εμπιστεύονται, η εταιρεία έχει ξεκάθαρες δυνατότητες για ανάπτυξη σε αυτό τον κλάδο.

Σήμερα διαπραγματευόμαστε αγορά κέντρων αποκατάστασης στη Σλοβενία, στην Περιφέρεια Κράϊ Σταυρούπολης, στο Κισλοβόντσκ και Μινβόντι στον Καύκασο. Και στη Μόσχα, κατά τη γνώμη μου, θα έπρεπε να έχουμε δικό μας ξενοδοχείο. Στο Ροστόβ κρατάμε το πεντάστερο Radisson, το τετράστερο Don Plaza και ολοκληρώνουμε την κατασκευή του πεντάστερου Hyatt.

Ο βασικός στόχος είναι να δημιουργήσουμε έναν κλάδο εντός του Ομίλου που θα παρέχει υπηρεσίες όλο το χρόνο και για οποιαδήποτε μορφή παραμονής. Για τον συνεδριακό τουρισμό έχουμε το Hyatt και το Makedonia Palace. Για διακοπές στη θάλασσα — το ελληνικό Porto Carras και μια παιδική κατασκήνωση στην Απχασία, την οποία διατηρήσαμε και κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων στην Απχασία και στην Γεωργία και κατά την διάρκεια του εμπάργκο που στηρίχθηκε από την Ρωσία. Τότε έκανα συναντήσεις με τον (τότε Πρόεδρο του Ρωσικού Βιομηχανικού και Εμπορικού Επιμελητηρίου) Εβγκένι Πριμακόβ και με τον (Γεωργιανό Πρόεδρο) Εντουάρντ Σεβαρνάντζε, ούτως ώστε να αποφευχθεί η κατάσχεση της κατασκήνωσης. Και το πέτυχα, την κράτησα!».

Οι γιοι σας συμμετέχουν στη διαχείριση των επιχειρήσεων;

«Η είσοδος της νέας γενιάς Σαββίδη στις επιχειρήσεις πρέπει να είναι σταδιακή και η ένταξή τους να προχωράει ομαλά. Προσπαθώ να τους εμπλέξω στο μέγιστο του δυνατού και να τραβήξω το ενδιαφέρον τους στην Atlantis-Pak. Το βασικότερο που θέλω να τους μεταδώσω είναι η αντίληψη του ότι η δύναμη ενός δυνατού ανθρώπου είναι η ικανότητά του να χτίσει μια δυνατή ομάδα χωρίς να φοβάται αν η ομάδα αυτή περιλαμβάνει επαγγελματίες καλύτερους από τον ίδιο».

Η συνεργασία σας με το Κρατικό Τεχνικό Πανεπιστήμιο Ντονσκόϊ, επίσης, βασίστηκε με στόχο την ανανέωση και ενίσχυση της ομάδας σας;

«Έχω συνηθίσει να εφαρμόζω τον κανόνα της "ηλεκτρικής σκούπας" και πάντα προσλάμβανα το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ταλαντούχων αποφοίτων. Αν επιθυμείς να εξασφαλίσεις μια προοδευτική ανάπτυξη και μακροβιότητα στην επιχείρησή σου, πρέπει συνέχεια να αναζητάς το "νέο αίμα". Η επιτυχία προέρχεται από έναν υγιή τυχοδιωκτισμό, ο οποίος χαρακτηρίζει τα νιάτα. Το κεφάλι και τα γένια έχουν ασπρίσει, το βάδισμά σου επιβραδύνεται, γίνεσαι πιο επιφυλακτικός κ.λπ. Και αυτό εμποδίζει την πρόοδο.

Την δεκαετία του '90 και μετά την αλλαγή της χιλιετίας παρατηρούσα ότι το κομμάτι του μάρκετινγκ και των πωλήσεων της εταιρείας χρειάζονταν μια φρέσκια προσέγγιση. Και τότε, ως μια "ηλεκρική σκούπα", μάζεψα όλους τους ταλαντούχους απόφοιτους του Οικονομικού Πανεπιστημίου Ροστόβ. Ακόμη και τώρα συνεχίζουμε να έχουμε καρποφόρα συνεργασία. Το Τεχνικό Πανεπιστήμιο τράβηξε την προσοχή μου όταν κατάλαβα ότι έρχεται η εποχή των θετικών επιστημών και η ικανότητα κάποιου να χειρίζεται άνετα αριθμούς, αποκτά μια ιδιαίτερη σημασία».

Για τρίτη χρονιά το περιοδικό Forbes σας συμπεριέλαβε στη λίστα των 200 πλουσιότερων επιχειρηματιών της Ρωσίας. Τι πιστεύετε για την παρουσία σας σε αυτή την κατάταξη;

«Η παρουσία σε αυτή την κατάταξη πολλαπλασιάζει τον στρατό εκείνων που δεν σε αγαπούν και σε φθονούν. Για μένα οι λίστες αυτές ποτέ δεν ήταν σκοπός ή κριτήριο ζωής. Εγώ ακολουθώ άλλο κανόνα – η ευτυχία χτίζεται, όταν οι γύρω σου είναι ευτυχισμένοι, τότε η αξία της ευτυχίας γίνεται αισθητή. Γι’ αυτό σήμερα, και, ιδιαίτερα, λόγω της σημερινής κατάστασης, δεν θα ήθελα να σχολιάσω την κατάταξή μου στο Forbes».

Έχει επεκτείνει την φιλανθρωπική του δραστηριότητα ο Όμιλος Agrocom λόγω της πανδημίας;

«Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος που να βοηθάει περισσότερο από εμάς στις συνθήκες της πανδημίας. Μειώνουμε διάφορα εταιρικά κόστη αλλά όχι το φιλανθρωπικό πρόγραμμα. Στο Ροστόβ στηρίζουμε το Κεντρικό Νοσοκομείο της πόλης και το περιφερειακό νοσοκομείο που έγιναν νοσοκομεία αναφοράς για Covid, καθώς, επίσης, την επιδημιολογική κλινική. Επιπλέον, συνεχίζουμε να στηρίζουμε την κλινική της παιδικής ογκολογίας "Ντίμα Ρογατσιόβ".

Η ορθόδοξη επισκοπή έχει, επίσης, πληγεί από τη διάδοση του κορονοϊού. Άδειασαν οι εκκλησίες. Πολλές ενορίες και μονές απλά δεν έχουν τα προς τα ζην. Κανένας, όμως, δεν ακυρώνει τη φορολόγησή τους ή καταβολή λογαριασμών ΔΕΚΟ. Στηρίζουμε οικονομικά την επισκοπή Ντονσκάγια και άλλες επισκοπές, καθώς, επίσης, το πατριαρχείο μας. Το ίδιο συμβαίνει και στα μοναστήρια της Ελλάδας, της Σερβίας, της Αλεξάνδρειας και της Ιερουσαλήμ. Ο ορθόδοξος κόσμος μας είναι ενιαίος και μόνο έτσι πρέπει να τον αντιμετωπίζουμε. Μόνο έτσι θα προστατευτούμε, αλλιώς θα εξαφανιστούμε».

Πού περνάτε το χρόνο σας κατά την διάρκεια της καραντίνας;

«Ήμουν και παραμένω αδιόρθωτος επαρχιώτης, γιατί περνάω το 90% του χρόνου μου στο Ροστόβ και στην περιφέρειά του. Αν κάποιος νομίζει ότι κάθομαι στο Μανχάταν, δεν ισχύει, και αυτή τη στιγμή στο σπίτι μου είμαι. Σημασία για μένα έχει ο συνήθης περίγυρός μου — ο κόσμος μου, το σπίτι μου και οι δικοί μου άνθρωποι».