Τα τρία βασικά τακτικά σχήματα στο βόλεϊ

* https://www.paokmania.gr/stiles/apopseis/199314-theseis-roloi-kai-peristrofes-sto-volei
   https://www.paokmania.gr/stiles/apopseis/199898-peristrofes-sto-volei-meros-2o

Θυμίζω πως οι περιστροφές που προαναφερθήκαμε αφορούν το βασικό τακτικό σχήμα που βλέπουμε κυρίως στο Ευρωπαϊκό επαγγελματικό χώρο του βόλεϊ, το σύστημα 5-1.

Όμως εκτός από το 5-1, ύπαρχουν το 4-2 και το 6-2, συστήματα που βλέπουμε κάποιες φορές στο κολλεγιακό πρωτάθλημα των ΗΠΑ ή το συναντάμε σε ερασιτεχνικό επίπεδο και σε άλλα μέρη του κόσμου.

Τα παραπάνω συστήματα ορίζονται από τον αριθμό των πασαδόρων και των αριθμό των (εν δυνάμει) επιθετικών.

Στο υψηλότερο επίπεδο λοιπόν βλέπουμε κυρίως το σύστημα 5-1, ένα σύστημα που αποτελείται από πέντε (εν δυνάμει) επιθετικούς (i.e. hitters) και μια πασαδόρο (setter). Είναι ένα σύστημα που παρέχει προσαρμοστικότητα και ποικιλία επιλογών σε άμυνα ΚΑΙ επίθεση.

Το επόμενο πιο συνήθες σύστημα είναι το 6-2, όπου έχουμε 6 (εν δυνάμει) επιθετικούς (hitters) και 2 πασαδόρους (setters). Πρακτικά, η πασαδόρος στη πίσω ζώνη είναι και αυτή που έχει την ευθύνη της πάσας ενώ η 'πασαδόρος' που παίζει στη μπροστά ζώνη γίνεται επιθετικός για τις περιστροφές που είναι μπροστά. Αυτό είναι ένα άκρως επιθετικό σχήμα, θα μιλήσουμε για αυτό με λεπτομέρειες λίγο πιο κάτω..

Το πιο ασυνήθιστο σχήμα είναι το 4-2, όπου έχουμε πάλι 2 πασαδόρους (setters) αλλά μόνο 4 (εν δυνάμει) επιθετικούς (hitters), αφού σε αυτό το σχήμα οι πασαδόροι έχουν εντολή να μη χτυπάνε στην επίθεση.

Για το 5-1 θα μιλήσουμε χωριστά σε άλλα κείμενα μιας και είναι αυτό που βλέπουμε να χρησιμοποιείται στα μέρη μας. Εδώ θα πω δύο λόγια για τα άλλα δύο σχήματα και κάποια χαρακτηριστικά τους.

Σύστημα 6-2

Ποιές ομάδες λοιπόν χρησιμοποιούν αυτό το περιέργο σχήμα; Πότε το χρησιμοποιούν οι προπονητές; Ποιά τα πλεονεκτήματα του;

Το σύστημα 6-2 είναι ένα 'επιθετικό' σχήμα μιας και δίνει και στην ομάδα περισσότερες επιθετικές επιλογές. Επιτρέπει σε ΟΛΕΣ τις περιστροφές να υπάρχουν 3 hitters στη μπροστά ζώνη, σε αντίθεση με το 5-1 στο οποίο για τις τρεις περιστροφές που η πασαδόρος είναι στη μπροστά ζώνη η ομάδα έχει μόνο ΔΥΟ hitters από τη μπροστά ζώνη. Στο σύστημα αυτό μπορεί ακόμα η 'μπροστά' πασαδόρος να βγει για να μπει μια ψηλότερη παίχτρια όπως ακριβώς γίνεται και με τις αλλαγές των λίμπερο (όταν δεν υπάρχουν περιορισμοί αλλαγών).
ΟΜΩΣ, ακόμα και με τους διεθνείς κανόνες αλλαγών (6 αλλαγές ανοίγουν-κλείνουν), το σύστημα αυτό προσφέρει μεγάλη προσαρμοστικότητα αφού σε κάποιες περιστροφές (στην αρχή των σετ για παράδειγμα ή όταν η αντίπαλη πασαδόρος είναι μπροστά) μπορεί να μην 'ξοδέψει' αλλαγή ο προπονητής και να κρατήσει την πασαδόρο μπροστά αν είναι ψηλή ή αθλητική. Ακόμα και έτσι έχει τρεις hitters μπροστά.*

* Να τονίσω εδώ πως ακόμα και το Hillstate της Ντα Γιονγκ σε ένα ματς (το 16-17 νομίζω) είχε παίξει σύστημα 6-2 με την Ντα Γιονγκ να παίζει επιθετικός για κάποιες περιστροφές!!
Βέβαια όπως είπα, αυτό το σύστημα μπορεί να το συναντήσουμε στο Αμερικάνικο κολλεγιακό πρωτάθλημα συνήθως...
Και εννοείται σε ερασιτεχνικό επίπεδο.*

Ένα ακόμα μεγάλο ατου του συστήματος αυτού είναι ότι σε κάθε περιστροφή υπάρχουν δύο πασαδόροι μέσα, επομένως το άγχος για την υποδοχή είναι μικρότερο αφού μπορούν και οι δύο (μπροστά & πίσω ζώνη) να τρέξουν προς τη μπάλα για πάσα , άσχετα αν η μπάλα πάει στο τρίμετρο ή πάει στη πίσω ζώνη από την κακή υποδοχή...

Δύο μεγάλα μειονέκτηματα είναι ότι με αυτό το σύστημα η ομάδα χρείαζεται ΔΥΟ καλές πασαδόρους, πράγμα εξαιρετικά δύσκολο - ακόμα και μια καλή πασαδόρο είναι δύσκολο να βρεις όχι δύο....

Επίσης, έχοντας δύο πασαδόρους μέσα ταυτόχρονα, κάνει την επικοινωνία κατα τη διάρκεια του αγώνα πολύπλοκη. Θυμίζω η πασαδόρος συνήθως είναι αυτή που 'μιλάει' κατα τη διάρκεια του αγώνα και αυτή πρέπει να κατευθύνει την ομάδα. Το να υπάρχουν δύο, το κάνει πιο δύσκολο αυτό...

Προφανώς το μεγαλύτερο θέμα είναι οι αλλαγές, αφού οι διεθνείς κανόνες επιτρέπουν μόνο 6. Αυτός είναι και ο κυρίως λόγος που δεν το βλέπουμε το 6-2 στην Ευρωπή ποτέ.

*Βέβαια, έχει πολύ ενδιαφέρον ότι το κόνσεπτ του 6-2 οδήγησε στη γνωστή ΔΙΠΛΗ ΑΛΛΑΓΗ, μια κίνηση που στην Ελλάδα έκανε κατά κόρον ο Μουνιόθ στη θήτεια του στον Ολυμπιακό, επιτρέποντας 3 hitters στη μπροστά ζώνη με 'κόστος' 2 αλλαγές σε τρεις ουσιαστικά περιστροφές!*

Ενδεικτικά ας δούμε το κλασικό σχήμα υποδοχής (side-out phase) στο σύστημα 6-2, όπου πάλι θα πρέπει να γίνουν τα γνωστά switches μέσα στο γήπεδο ώστε να έχει η ομάδα τις βέλτιστες θέσεις για υποδοχή.

Αν θέλετε να δείτε πιο παραστατικά και πιο αναλυτικά το συστήμα 6-2, μπορείτε να ρίξετε μια ματιά στο παρακάτω βίντεο:

Συμπερασματικά, το 6-2 είναι ένα αρκετά επιθετικό σχήμα, το οποίο όμως λόγω του περιορισμού των αλλαγών δεν είναι εύκολο να χρησιμοποιηθεί στο Παγκόσμιο επαγγελματικό επίπεδο, όμως οι βασικές του αρχές επηρεάζουν και διαμορφώνουν το κλασικό 5-1.

Σύστημα 4-2

Πότε οι ομάδες χρησιμοποιούν αυτό το ασυνήθιστο σχήμα; Τι προσφέρει στην ομάδα;

Το σύστημα 4-2 είναι το πιο απλό σύστημα που υπάρχει, για αυτό και συνήθως χρησιμοποιείται είτε όταν μια επαγγελματική ομάδα είναι νέα (π.χ. στην αρχή μιας νέας αγωνιστικής σεζόν) ή χρησιμοποιείται σε ερασιτεχνικό επίπεδο ή ακόμα κι αν πάμε εμείς με τη παρέα μας είναι καλό σύστημα για να παίξουμε.

Προσφέρει τέσσερα βασικά πλεονεκτήματα:

--> Υπάρχουν σε όλες τις περιστροφές δύο επιθετικοί και μια πασαδόρος στη μπροστά ζώνη (σε άντιθεση με το 5-1 που ισχύει μόνο για τρεις περιστροφές αυτή η συνθήκη)
--> Το άγχος για την υποδοχή είναι μικρότερο (όπως και στο 6-2)
--> Από τη στιγμή που δεν υπάρχουν τα πολύπλοκα switches του 5-1 και η πασαδόρος στο side-out πάντα θα είναι στο ίδιο μέρος (αυτό ισχύει και για τη μπροστά και για τη πίσω ζώνη), είναι πιο εύκολο για τις πασαδόρους να υποδεχτούν (χωρίς να τρέξουν πολύ) αλλά και να ξέρουν το που θα πασάρουν αφού οι επιθετικές κάνουν πιο στάνταρ κινήσεις στην επίθεση στο 4-2
--> Από τη στιγμή που μόλις 4 παίχτριες είναι επιφορτισμένες με την επίθεση, είναι πιο εύκολο για την ομάδα να αμυνθεί, έχοντας περισσότερες παίχτριες να καλύπτουν χώρο στην άμυνα

Σαν μειονεκτήματα έχει:

--> Είναι πολύ προβλέψιμο επιθετικά, αφού όπως είπαμε οι επιθετικές ακολουθούν πιο στάνταρ κινήσεις με αποτέλεσμα και οι επιλογές των πασαδόρων να είναι πιο προβλέψιμες + ότι υπάρχουν μόλις 4 hitters για τη πασαδόρο να διαλέξει αντί για 5 που έχει το 5-1
--> Χάνει η ομάδα σε δύναμη πάνω στο μπλοκ αφού υπάρχει πάντα μια πασαδόρος μπροστά
--> Είναι ένα σύστημα που όλες οι παίχτριες κάνουν τα βασικά - έχουμε μειωμένο switching, επομένως όλες είναι επιφορτισμένες να κάνουν ΚΑΙ υποδοχή

Ενδεικτικά ας δούμε το κλασικό σχήμα υποδοχής (side-out phase) στο σύστημα 4-2, όπου υπάρχουν λιγότερα switches μέσα στο γήπεδο και όλες οι παίχτριες συμμετέχουν και στην υποδοχή.

Ενδεικτικά ένα βίντεο για το πως δούλευει το σύστημα 4-2 στη περιστροφή 1:

Συμπερασματικά, το 4-2 είναι αρκετά απλό σχήμα, ιδανικό για ερασιτέχνες ή για επαγγελματικές ομάδες που δεν γνωρίζονται καλά οι παίχτριες μεταξύ τους. Είναι ένα αρκετά αμυντικό σχήμα, που επιτρέπει στις παίχτριες να καλύπτουν πιο αποτελεσματικά τον χώρο σε φάση άμυνας.
Η απλότητα του δίνει τη δυνατότητα σε νέες παίχτριες να βελτιωθούν στα βασικά skills του βόλεϊ, για αυτό και προπονητές το προτιμούν όταν κοουτσάρουν ακαδημίες.

Αυτά τα λίγα για το ποιά είναι τα βασικά σχήματα στο βόλεϊ και λίγες λεπτομέρειες παραπάνω για το 6-2 και το 4-2. Με αυτά τα δύο σχήματα δεν θα ασχοληθούμε ξανά, αφού στην Ευρώπη το κυρίαρχο σχήμα είναι το 5-1 και σε αυτό αξίζει να επικεντρωθούμε στο μέλλον.

Ελπίζω να βοήθησε το κείμενο και όσα παιδιά παίζουν ερασιτεχνικά βόλεϊ ή απλά με την παρέα τους, το σύστημα 4-2 θα τους φανεί πολύ χρήσιμο να του ρίξουν μια ματιά παραπάνω!