Ίδιο χρώμα, ίδια θρησκεία, ίδιο αίμα!

Στις αρχές της δεκαετίας του '90, λίγο πριν τα Βαλκάνια μπουν στη ζώνη του πολέμου και στην πάλαι ποτέ (ενιαία) Γιουγκοσλαβία βιώσουν έναν τρομακτικό και μισαλλόδοξο αλληλοσπαραγμό ανάμεσα σε Σέρβους και Κροάτες, «γεννήθηκε» η ιδέα για την αδερφοποίηση, πρώτα των οπαδών και μετά των ίδιων των ομάδων, του ΠΑΟΚ και της Παρτιζάν.

Εκείνη την εποχή, εδώ στην Ελλάδα, ως ομόδοξοι και γείτονες, πήραμε το μέρος των Σέρβων και εκ του μακρόθεν γίναμε μάρτυρες του εμφύλιου σπαραγμού και του διαμελισμού της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας. Στη Θεσσαλονίκη, θυμάμαι καλά, τι τράβηξε η αμερικανική αποστολή όταν αποβιβάστηκε στο λιμάνι της πόλης, με προορισμό αρχικά τα ελληνοσκοπιανά σύνορα στους Ευζώνους και ακολούθως στα πεδία δράσης.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ στη ζωή μου τις εικόνες από το βομβαρδισμένο Ζάγκρεμπ όταν στις 6 Ιανουαρίου του 1993 ταξίδεψα μαζί με τον ΠΑΟΚ, που είχε στο ρόστερ του τον Σέρβο Μπάνε Πρέλεβιτς και κυρίως τον Ντούσαν Ίβκοβιτς, που για τους (μπασκετικούς) Κροάτες ήταν persona non grata. Θυμάμαι σαν τώρα τον «Ντούντα» να γίνεται έξαλλος στο πρωινό του ξενοδοχείου στο Λιντς της Αυστρίας, όπου είχε διανυκτερεύσει η αποστολή στο δρόμο για την εμπόλεμη Κροατία, όταν τον πληροφόρησαν (λανθασμένα) για εμπάργκο της Ελλάδας στη Σερβία και κλείσιμο των συνόρων. Εκείνη την ώρα ταξίδευαν με το τρένο δύο συγγενείς του από το Βελιγράδι στη Θεσσαλονίκη και ένας κρύος ιδρώτας άρχισε να τον λούζει μέχρι να μάθει την αλήθεια.

Ανήμερα των Θεοφανίων οι Κροάτες είχαν κάνει τον βίο αβίωτο στους δύο Σέρβους εντός της «Cibona Sports Center», ο Μπάνε ναι μεν τελείωσε με 17 πόντους, αλλά με 5/13 σουτ, όμως ο Ίβκοβιτς οδήγησε τον ΠΑΟΚ σ' έναν θρίαμβο επί της ΚΚ Ζάγκρεμπ (71-82) στο δρόμο προς το φάιναλ φορ της Αθήνας, γιορτάζοντάς τον ανοίγοντας ένα μπουκάλι Chivas και πίνοντάς το σχεδόν μόνος του το ίδιο βράδυ στο Intercontinental.

Δεκαεπτά χρόνια αργότερα, πάλι στο Ζάγκρεμπ, Δεκέμβριος του 2010, μια χούφτα συνοδών του ποδοσφαιρικού ΠΑΟΚ δέχθηκε τη βίαια επίθεση Κροατών χούλιγκαν, παραμονή του αγώνα με την Ντιναμό για το Γιουρόπα Λιγκ, εξαιτίας αυτής της φιλίας με την Παρτιζάν και της αγάπης των Ελλήνων για τους Σέρβους.

Οι πρώτες επαφές κι ο Αρκάν!

Αλήθεια, πως προέκυψε αυτό το ισχυρό δέσιμο ανάμεσα στους οπαδούς του ΠΑΟΚ και της Παρτιζάν. Σε μια Ευρώπη που άλλαζε, με μια γενιά που γενικώς «ψαχνόταν», το ανήσυχο πνεύμα του Χρήστου Παπανικολάου, γνωστού στις τάξεις των οπαδών του «Δικεφάλου» ως «Αρχηγός», τον οδήγησε στις πρώτες επαφές με τον Ούρος Ραίκοβιτς, ένα από τα πρωτοκλασάτα μέλη των Grobari, δηλαδή «Νεκροθάφτες» στα ελληνικά.

Είχαν προηγηθεί τα δύο παιχνίδια εναντίον του Ερυθρού Αστέρα στο μπάσκετ, όπου οι ΠΑΟΚτσήδες έδωσαν βροντερό παρών και οι Παρτιζάνοι εκτίμησαν ότι δεν έφαγαν μαγκιά ούτε από τους γηπεδούχους, αλλά κυρίως ούτε από τη σκληροτράχηλη «Milicia», τη Σέρβικη αστυνομία.

Μήπως, όμως, εντός του παρκέ «έφαγαν μαγκιά» οι μπασκετμπολίστες του ΠΑΟΚ; Αμ, δε... Την πρώτη φορά, σεζόν 1987-'88, στο ματς που τραυματίστηκε σοβαρά ο συγχωρημένος Μαρκ Πετγουέι στην προσπάθεια να καρφώσει από την πάσα του Ντιλέινι Ραντ, μια άνευ προηγουμένου κλωτσοπατινάδα ξεκίνησε από το μπουνίδι στον Μπόμπαν Γιάνκοβιτς και το γήπεδο μετατράπηκε σε ρινγκ. Ο Πρέλεβιτς φορούσε ακόμη τα «κόκκινα» του Αστέρα, λίγο πριν ετοιμάσει τις βαλίτσες του για τη Θεσσαλονίκη και μετατραπεί σε εμβληματική φυσιογνωμία του μπασκετικού ΠΑΟΚ, δρώντας έξυπνα απέφυγε να εμπλακεί στα επεισόδια.

Ένα χρόνο μετά, στην κατάμεστη από 3.000 και πλέον φίλους του ΠΑΟΚ «Χάλα Πιονίρ», ο Τζόνι Νιούμαν πλάκωσε τον Ιταλό διαιτητή Γκρόσι, ενώ τη σεζόν 1990-91, ο «Δικέφαλος» απέκλεισε τον Ερυθρό Αστέρα (80-91, 91-75) καθ' οδόν προς τη Γενεύη, όπου κατέκτησε το Κύπελλο Κυπελλούχων Ευρώπης.

«Τις εποχές εκείνες το Βελιγράδι, έσφυζε από Έλληνες φοιτητές», θυμάται ο Χρήστος Παπανικολάου, «ΠΑΟΚτσήδες στην πλειοψηφία, που είχαν αναπτύξει σχέσεις με τους Παρτιζάνους», όμως η καθοριστική κίνηση θα γίνει με την εμπλοκή στο παρασκήνιο και του περιβόητου Αρκάν, ιδρυτή του παραστρατιωτικού «τάγματος» Arkan's Τigers, που είχε εμπλακεί στη σφαγή εκατοντάδων χιλιάδων Κροατών και Βοσνίων μουσουλμάνων στη δεκαετία του 1990, ενώ ο κατά κόσμον Ζέλικο Ρεζνιάτοβιτς, για όποιον δε το γνωρίζει, υπήρξε αρχηγός των οργανωμένων οπαδών του Ερυθρού Αστέρα.

«Εκείνο το διάστημα ο Αρκάν ήταν ο ηγέτης και αρχηγός της προσπάθειας για τη δημιουργία, ενός διεθνούς εμβέλειας, Ορθόδοξου μετώπου κάνοντας "άνοιγμα" και σε μας να τον σιγοντάρουμε και μάλιστα σαν ένδειξη καλής θέλησης είχε προσκαλέσει κάποιους από εμάς να παρακολουθήσουμε ως προσκεκλημένοι του τον τελικό του Champions League μεταξύ της Μαρσέιγ και του Ερυθρού Αστέρα στο «San Nicola» του Μπάρι», εξιστορεί ο Χρήστος. Ο ίδιος και κάποιοι άλλοι οπαδοί του ΠΑΟΚ γνώριζαν «από πρώτο χέρι» ότι «ο Αρκάν ήταν σε ανοιχτή γραμμή με τους οργανωμένους του Ολυμπιακού», έτσι αποφάσισαν «να αρνηθούμε την πρόσκληση στον τελικό», κάτι που μέτρησε θετικά για την άλλη πλευρά και ήταν «ένας επιπλέον λόγος να ανέβουμε στην εκτίμηση των Παρτιζάνων!».

Ο εμφύλιος, η στήριξη, ο σεβασμός

Με το που ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος, που διέλυσε τη Γιουγκοσλαβία, πολλοί ΠΑΟΚτσήδες έρχονται ακόμη πιο κοντά στους οπαδούς της Παρτιζάν. «Την εποχή εκείνη έγιναν πολλά, που δε γράφονται, αλλά αυτό που δεν επιδέχεται καμία αμφιβολία είναι ότι όπως μπορούσαμε (κυρίως ηθικά) στηρίξαμε τους Παρτιζάνους, σε προσωπικό κυρίως επίπεδο», λέει ο Χρήστος Παπανικολάου και φέρνει στο μυαλό του έναν αγώνα μπάσκετ, Παρτιζάν – ΚΚ Σπλιτ, που είχε γίνει στην... ουδέτερη έδρα της Θεσσαλονίκης, λίγο πριν το τέλος του εμφυλίου, με θερμή υποστήριξη της σερβικής ομάδας από τους οπαδούς του ΠΑΟΚ.

«Δεν εννοώ ότι κάναμε τίποτα το φοβερό ή το δύσκολο! Το αυτονόητο πράξαμε. Ήμασταν από τους λίγους που βροντοφωνάξαμε, ότι είχαν το δίκιο με το μέρος τους, όταν οι Αμερικάνοι είχαν στέψει όλο τον κόσμο εναντίων τους και τους βομβάρδιζαν ανελέητα, λίγα χρόνια μετά».

Στα χρόνια που ακολούθησαν αναπτύχθηκε ένας ιδιαίτερος αμοιβαίος σεβασμός ανάμεσα στην ηγεσία των «Grobari» και στον «Αρχηγό» της ασπρόμαυρης κερκίδας (πολύ πριν αποφασίσει να φύγει κι αυτός από την Ελλάδα και να αναζητήσει την τύχη του στη Γερμανία) και δεν είναι λίγες οι φορές, που του ζήτησαν να τοποθετηθεί δημόσια ακόμη και να δώσει τις συμβουλές του. Η δε συνέντευξη του στο οπαδικό τους έντυπο, που δημοσιεύτηκε πριν από τον αγώνα Τότεναμ-ΠΑΟΚ, θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί «αναγνωστικό» στα ποδοσφαιρικά «σχολεία» προκειμένου μ' αυτόν τον τρόπο οι νέοι οπαδοί να «κατηχούνται» σ' αυτό που κάποιοι αποκαλούν «βαριά βιομηχανία οπαδών».

Τι ενώνει, λοιπόν, τους Παρτιζάνους με τους ΠΑΟΚτσήδες; «Αυτό που μου έκανε μεγάλη εντύπωση από τους οπαδούς της Παρτιζάν και που θεωρώ ότι είναι το μεγαλύτερο κοινό στοιχείο που έχουν με εμάς είναι ότι έχουν αυτό που διακρίνει και μας σαν οπαδούς. Το φιλότιμο! Αν τους δώσεις κάτι, θα στο επιστρέψουν στο πολλαπλάσιο με όλη τους την καρδιά! Είτε υποστήριξη ,είτε φιλοξενία είτε βοήθεια...». Κι όταν αναφερόμαστε σε «βοήθεια», οι σκηνές που διαδραματίστηκαν στο μπασκετικό παιχνίδι Ερυθρός Αστέρας – ΠΑΟΚ, το 2006, μιλάνε από μόνες τους...

«Ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό που έχουν αυτοί οι δύο λαοί, είναι ότι είναι ασυμβίβαστοι. Αντιλαμβάνεται λοιπόν, ακόμη και ο πιο αφελής ή και ο πιο καχύποπτος ότι η φιλία αυτή βασίζεται σε πολύ περισσότερα πράγματα από το ασπρόμαυρο χρώμα που απλά συνυπάρχει για να την επισφραγίσει! Υπάρχει η κοινή θρησκεία (εντάξει μπορεί να μην είμαστε οι πιο θεοσεβούμενοι άνθρωποι αλλά δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει πως ο δικέφαλος είναι το σύμβολο της Ορθοδοξίας), υπάρχει η ντομπροσύνη, υπάρχει το φιλότιμο και ένα πλήθος από αξίες και συναισθήματα με κυριότερο την περηφάνεια! Την περηφάνεια γι' αυτό που είμαστε. Υπήρξαν βέβαια και παρερμηνείες της φιλίας αυτής, υπήρξαν προσπάθειες να τορπιλιστεί ή να υποτιμηθεί! Αποδεικνύεται όμως ανώτερη και δυνατότερη των περιστάσεων και αυτό με χαροποιεί ιδιαίτερα», καταλήγει ο Χρήστος.

Ο Παύλος Κεσικιάδης από την Καβάλα, ένα παιδί που έκανε αμέτρητα χιλιόμετρα ανάμεσα σε Θεσσαλονίκη και Βελιγράδι, συνέχισε τα επόμενα χρόνια και ουσιαστικά ισχυροποίησε το δέσιμο αυτής φιλίας φιλοξενώντας και εξυπηρετώντας, ουκ ολίγες φορές, Παρτιζάνους στην Ελλάδα.

Κοινοί ΠΑΟΚ – Παρτιζάν

Ο Βλάνταν Ίβιτς περιμένει πως και πως το αποψινό φιλικό παιχνίδι στο Βελιγράδι. Για τον πρώην Παρτιζάνο αποτελεί τιμή να μπει στο γήπεδο, όπου μεγάλωσε ποδοσφαιρικά, οδηγώντας τον ΠΑΟΚ από την άκρη του πάγκου.

Ο 39χρονος Σέρβος τεχνικός δεν είναι ο μοναδικός, που ενώνει τις δύο ασπρόμαυρες ομάδες. Ο Μόμτσιλο Βούκοτιτς, ο Μλάντεν Φούρτουλα, ο Μίλαν Τζούρτζεβιτς, ο Μπόμπαν Κρισμάρεβιτς, ο Γκόραν Γκάβρανσιτς, ο Ιβιτσα Ιλιεφ, ο Ζβόνιμιρ Βούκιτς, έχουν περάσει και στους δύο συλλόγους.